Đổ xô tìm cỏ lạ bán cho Trung Quốc

Thời gian gần đây, thương lái Trung Quốc thu mua loài lan kim tuyến với giá cao nên người dân các xã thuộc huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh đổ xô bỏ việc vào rừng tìm hái loài “thần dược” này.

Qua tìm hiểu, để săn lan kim tuyến phải đi vào rừng sâu, rừng già - nơi có nhiều cây gỗ to che phủ, phải vạch rừng thành đường mà đi. Dù phải đi giữa rừng từ tờ mờ sáng cho tới chập tối, nhưng với những người chuyên đi nhổ kim tuyến thì đây là công việc không quá vất vả mà thu nhập lại khá. 

Lan kim tuyến được thương lái thu mua với giá cao.

Người dân địa phương cho biết, khoảng 10 năm trước, loài lan kim tuyến này cũng đã được thương lái Trung Quốc thu mua, nhưng giá thành thấp hơn, chỉ khoảng 12-15 triệu/kg. Hiện giá mỗi kilogam lan kim tuyến tươi thương lái mua tại đây là 23-25 triệu đồng. Còn lan kim tuyến khô có giá đến cả trăm triệu đồng.

Khi được hỏi về việc thua mua loài lan kim tuyến này để làm gì, một thương lái người Việt cho biết trên Dân Việt: “Chẳng biết họ làm gì, chỉ biết là họ mua với giá cao nên mình làm đầu mối thu gom từ người đi rừng về rồi khoảng chục ngày thì họ đến nhập”.

Không chỉ ở huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh, vài năm trước, thương lái Trung Quốc cũng ra sức thu mua lan kim tuyến ở Hương Khê, Hà Tĩnh.

Từ 2012, ở Hương Khê rộ lên việc đi rừng săn lùng kim tuyến đem bán. Một số xã như Hương Trạch, Phúc Trạch, Hương Lâm, Hương Liên,... nhiều người thường xuyên vào rừng truy tìm loài cây này.

Người dân đổ xô bỏ việc vào rừng tìm hái loài “thần dược” này.

Thời điểm khoảng năm 2010, thương lái Trung Quốc thu mua ráo riết lan kim tuyến trên toàn lãnh thổ Việt Nam, gây nên nhiều đồn đoán. Lúc đầu, người Trung Quốc mua với giá 50 ngàn/kg, sau tăng lên 100 ngàn, 500 ngàn, 2 triệu đồng, có lúc đến 5 triệu đồng cho một kg cây tươi gồm cả rễ dính đất.

Theo VTC, không chỉ người Trung Quốc, mà người Nhật còn mua nó với giá đắt hơn nhiều. Thậm chí, có thời điểm, ở Nhật, giá lan kim tuyến khô lên tới 100 triệu đồng/kg. Thời điểm đó, vài kg lan kim tuyến đổi được mảnh đất Hà Nội.

Được đồn thổi là "siêu thần dược"

Thông tin từ một số tài liệu khoa học đã được công bố cho biết, lan kim tuyến còn có tên gọi khác là cỏ nhung, cỏ hoa, cỏ kim cương, mộc sơn thạch tùng, kim tuyến liên, lan gấm... Tên khoa học của loại cây này là Anoechilus roxburglihayata, thuộc loài địa lan trong họ lan (Orchidaceae).

Lá lan kim tuyến có hình bầu, với nhiều đường kẻ sáng lấp lánh chạy dọc thân lá.

Lan kim tuyến được dân gian biết đến là cây thuốc quý, có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh như tiểu đường, viêm thận, chống suy nhược cơ thể, thần kinh, lao phổi, huyết áp cao, cải thiện trí nhớ và phòng ngừa ung bướu... Người Trung Quốc còn sử dụng kim tuyến trong các bài thuốc điều trị ung thư và sử dụng cho giá trị y học khác.

Tuy nhiên, cũng như một số loài cây khác, điệp khúc bỗng dưng nổi tiếng với hàng trăm công dụng chữa bệnh ngoài sức tưởng tượng đã khiến lan kim tuyến trở thành một cái tên được săn lùng ráo riết trong mấy năm trở lại đây.

Lan kim tuyến được tung hô chứa hàng trăm dược chất hiếm có khó tìm. Theo đó, "siêu thần dược" có thể chữa được vô số chứng bệnh nan y mà y học hiện đại chưa tìm ra thuốc chữa như ung thư phổi, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, bao tử, tuyến tiền liệt... Thậm chí, theo lời rao của một số con buôn, đầu nậu thì giống cỏ kim cương này như một hắc tinh của vi rút HIV.

TS. Nguyễn Hoàng Tuấn (Đại học Dược Hà Nội) khẳng định trên tờ Đời sống pháp luật: lan kim tuyến có công dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh. Nhưng nếu nói rằng lan kim tuyến là một "siêu thần dược" chữa bách bệnh, trong đó có cả những bệnh nan y như ung thư hay HIV thì điều đó chưa có căn cứ khoa học và cần phải xem xét lại.

Cho đến giờ, thảo dược lan kim tuyến đắt tiền vẫn còn nhiều bí ẩn. Cả các chuyên gia dược liệu lẫn các nhà chức trách vẫn chưa biết lan kim tuyến để làm gì, có tác dụng gì. 

Một bình lan kim tuyến chuẩn bị đưa vào ngâm rượu.

Nhưng có một thực tế là mỗi khi một loại cây được thổi phồng lên thành thần dược thì ngay lập tức nó được người ta săn lùng ráo riết và bị khai thác đến kiệt quệ. Và việc thổi phồng công dụng của một số loài thảo dược như trên chỉ là một cái bẫy đánh vào tâm lý người bệnh nhằm trục lợi cho một số con buôn, đầu nậu trong những thương vụ làm ăn của họ.

Việc này đã tạo nên một cơn sốt nóng trên thị trường. Từ đó, giá thành của loài lan này được đẩy lên một cách chóng mặt. Thậm chí, những lúc cao điểm, mỗi kg lan kim tuyến có giá lên tới 100 triệu đồng mà vẫn có người mua. Những chợ lan kim tuyến ngoài đời thực và trên mạng Internet chưa khi nào thôi rầm rộ.

Chưa biết công dụng của "siêu thần dược" thật sự đến đâu, nhưng ở Việt Nam, giống cây này đã bị người dân khai thác vô tội vạ, khiến sản lượng suy giảm nghiêm trọng và có nguy cơ tuyệt chủng.

Không chỉ lan kim tuyến mà một số loài dược liệu khác trước đây mọc rất nhiều ở các vùng núi của Việt Nam cũng chịu chung số phận bị tận diệt để bán cho các thương lái. 

Hạnh Nguyên (Tổng hợp)